Turi-turian, Sitogol, Ungut-ungut dan Ende-ende

MATA GURU ROA SISEAN

malos mali-mali i topi dalan laos tu roba
parjolo do au marsantabi di sipanangion sipambege na martua
laoskon jolo inang induri pamiari ni lapung dohot bota
on ma sada turi jamitahon bisuk dohot poda

sinondang ni bulan tula
alak manduda marsidua
tona ni ompunta
ompu na martua na marsahala

indu sarang ni piongot
i lambung nai sarang ni si martampua
tong ma dongan paingot-ingot
ulang lupa poda na lima

sarang ni si martampua
adop toru pintuna
tangihon ma so u patama
ulang be ita gabe lupa

tor simago-mago
adong talun adong robana
poda na parjolo
kon paias do rohanta

gaja pagaja-gaja
tardege anak ni landuk
alak naias rohana
inda jungada ia mageduk

taba ale ningku bulu soma
binaen ite di aek mais
alak naias roha
inda ia gabe majais

huta godang huta ni raja
na sukut tumbur suanan kantang
poda na padua
angkon na paias do pamatang

samon ari marandos potang
buat paragat manyandang taguk
alak naumias pamatang
dao ma nyae dao situhuk

mata guru
roa sisean
on mada pola na tolu
paias muse parabitonmu

poken di simangambat
aduan nai poken siabu
muda poda na paopat
ulang lupa paias bagasmu

habang ambaroba
na songgop tu rumpun singkoru
on mada poda lima
ingot paias pakaranganmu

i mada angka dongan angka simatobang
tumangi hita di poda on
poda na denggan binaen sonang
maroban tua di hangoluan

dung solpu poda na lima
saroa hita nian marrosu
sahata saoloan
sapangambe sapanaili

songon siala sampagul
rap tu ginjang rap tu toru
muda malamun saulak lalu
muda madabu rap margulu

dungi, ale dongan sipanangihon si pambege
ulang hita pamuda sayang luat mandailing on
luat na denggan luat na jogi
sumurung dao sian na leban

tano sere tano rura
na lumobi do tumbur ni tano na
na lumobi do tabo ni gulaenna
na lumobi lambok muse ingkayuna

ligi ma tu jae ligi ma tu julu
ombar balok ni bona bulu
bahat do luat nadung sambang
binaen majungkat di humaliang

muda na garang manyurkut arangan
mangurbat suan-suanan na marhasaya
aha dope dung songon i
muda marobus sialogo na gogo
inda adong be banir paronding-ondingan
muda mandonting arilas marsalimpot-pot
inda adong be parsilaungan
parasaran ni uwo dohot hatutu
parngayatan ni unggas na loja
parasaran ni loba na marhasaya
paradianan ni naloja tingon hauma
angke na lumobi gok do jaot na
bulung na tumpuk manjadi napu
ranggas na panggoki ni adangan laos muli

muda gumarang hita manabai
bahat ma mara nangkan ro
marsik ma simul-mulan ni batang gadis
maurbat ma urat paniopi ni tano

ampot ro nonat na so tarolat
marsitutu udan mandahoyu
mangamuk asak ni batang gadis
ro ma banjir na so ompangon
mangkagargar tobing duru ni saba
mangkatolbak dolok maroban mara
bege-bege ma ita dongan
nangkan ita mangae

na bahat ma luat na maronco
patunda ni tolbak pangayup ni aek
bahat jolma marsipurpuran
pahan-pahanan marmagoan
suan-suanan marrebatan

bahat muse sannari binatang sayang
na so marsala diparkancitan
gatal ni tangan ni si pamodil
pupu muse do ia madogil

muda tarsonggot au manyogot
ato potang na mangarimbus
inda jungada be tarbege so ra ni tumorus habong
tintin ijuk … sanga gok-gok sopo

i ma na so i pasari-sari
marpolutan unggas na so marsala
ampot rotap i saba
inda adong be amporik mamomaina

boti muse di hos ni ari
madung langlangan si panangi
sora ni kak na matukak-kak sora ni onggang dogang-dogang
i do na solpu tanda ni ari na dung kotu

songon i muse di batang gadis
na bahat ma ihan na abis
mago incor mago abaro
boti siating dohot baung

i ma da baya dongan
rap ta pamanati antusan ni turi
olong roanta di humaliang
anso ulang hita markoti

muda pe jago humaling
tong do hita parlaboonsa
muda humolip hita incogot
so adong ingoton ni paompunta

ma horas hita nian sai tumorkis
pantun hangoluan
silang sae suada mara
saur matua bulung

manduda mamiari
painte samon sidumadang ari
sai ma jolo hata ni turi
gabe andigan hita ulai
pir tondi madingin
sai horas tondi matogu
horas … !!!

(Djasinaloan, 20 Desember 2000)

Catatan:
Orang Mandailing yang membuat teks turi-turian Mata Guru Roa Sisean ini adalah Drs. Akhmad Bahsan Parinduri dengan memakai nama samaran Djasinaloan, beliau meraih sarjana sastra Bahasa Indonesia dari Fakultas Sastra USU Medan. Teks turi-turian ini dibuat dalam rangka pelaksanaan PARGALANGGANGAN NI UNING-UNINGAN MANDAILING DAN RITUS PATURUN SIBASO pada tanggal 31 Desember 2000 di Kotanopan, Mandailing Julu, dengan tema: Pelestarian Keanekaragaman Hayati dan Pemanfaatannya yang Berkelanjutan. Kegiatan seni dan budaya Mandailing ini diselenggarakan oleh Yayasan Bindu Matogu dan Yayasan Pengkajian Budaya Mandailing (YAPEBUMA) dan terlaksana dengan baik berkat bantuan Yayasan KEHATI, Pemkab Madina, para seniman tradisional dan masyarakat Mandailing pada umumnya.

LIRIK ENDE-ENDE
by: Edi nasution

Aek batang gadis ta on da baya
Dapot taon le aekna murmarsik
Muda ro baya udan santongkin
Bulus magodang boti lotok le dongan

Tor dolok Siojo
I lombang nai da baya Ranggasoli
U dok do di ho ale dongan na jolo
So ulang ro mara rap ita jago arangan tai

Pisang Siolot julu le dongan
Na tubu ale di Saba Dolok
Sai lolot baya ita mangolu da dongan
Leng ra dope ita i paoto-oto alak

Poken siri-siri di potang ni ari
Habang baya tu jae-julu jeges tarida
Muloi sannari ale santak tu pudi ni ari
Rap rim ma ita sude paturena

Sian Laru le tu Tambangan
Batang Gadis melduk-elduk bahat muse lubuk na
Untung ma baya adong Lubuk Rarangan
Garing dohor mera leng sonang angoluanna

Parsuling ni Jatulila
Mariot-iot boti lingon-lingon tarbege
Pupu do nian ita marsapa-sapa
Kiong dohot baro-baro tudia kehe

Sipaingot ni ompunta le dongan
Dompak mangaroba ale dina markauma
Muda ingul dohot bania i tabahan
Ulang lupa i suanan gontina

Tombang Bustak, 10 Desember 2000

LIRIK ENDE SITOGOL
by: Parlagutan Nasution
From: Pastap Julu, Kotanopan

Mangguris so tarpadaek le
Suratan bagian baya
Sonang i son baya ita marbaris ningku da
Ulang ita buat ayu di ujung ni aek
Sanga tong do ro baya tolbak dohot banjir bagian da baya

Ancit ni na mandurung jo
Na sora nian mian marangan-angan
pukul sapulu au baya ando mangan
Muda di ho do dai inang manggadis
Inte do toke baya parutangan bagian baya

Mandailing Kotanopan alale
Na so unjung na dangol baya
Madabu ampang sitare-tare ningku da
On pe madung ro baya parkancitan
mananggung badan simanare da baya

Pasar Kotanopan, 31 Desember 2000

LIRIK ENDE UNGUT-UNGUT
by: Parlagutan Nasution

u tampul ale uar-kuar
mambaen tungkot panjolung tanaon
ulang ale baya ita padiar-diar
i ganggu alak baya aranganta

u tampul ale uar-kuar
pantak-pantak baya di tonga saba
ulang ale baya ita padiar-diar
sanga tong marsik aek ni saba

pantak-pantak baya di tonga saba
pala i oban pade ambaen soban
muda na marsik ale aek ni saba
pasti nangkan susut baya pandapotan

poken ale di kotanopan
adong poken baya di simangambat
muda peto ale madung susut pandapotan
nangkan na ita do na malarat

ENDE-ENDE NI NA MANGKUSIP
Pengumpul: Edi Nasution

Mangkusip:
Si Lian

Mangkuling baya gordang sambilan
Mangalus muse gordang salapan
Mangkuling au sian balian
Alusi amu ma nian sian bagasan

Saling mada on so suling
Sulingkon bulu tolang
Mangkuling ma ho le
Ari on ma get andostorang

Ole sinuan boyu ni dainang
Marbalik ma ho le tu siamun
Markosing ko tu siambirang
Maroma na pogos on di tonga parik on
Anak ni na so dong markolong ni roa on

On ma golap ni ari baya
I balikkon tangan pe so tarida
Taru nai tuntunkon ma ro tu son
Taru so ra be amu mangalusi sa be tile
Ale anggi i bege ho dehe ningku
Alahle

Alahle na sangat ma amu tile
Taru so dong ma di amu sifat kasian
Salingkon batu i tektek mangkuling
Apalagi ma sada-sada manusia
Oih dantong

Biama antong u dokon baya tile
Angke madung songon i suratan ni bagian
Tu dia pe i padonok
Na so ra be amu mangalusi sa be
Alahle

Indalu pengitean
Jambatan baya tu Lumban Lobu
U bolus baya amatean
Arani pangarsak ni na ma rosu
On mada por ni roa tu tu amu on da
Mangkuling ko ta ru so ra be
Alahle

Si Taing :
Ise do amu langa ?
Aso do mangarsak sajo amu di au ?

Si Lian :
Au on mada manuk tinggiran
Manyogot so tarpatuduk
Potang ari so tarpadaek
Mate-mate i pogaskon dongan na songoni

Na suongkon danon ni bulu
Tu aek so dipangan gulaen
Tu darat so ra tubu
Madabu so dong topotan

Ngada baya tarpasungka
Ponggol-ponggol ni papan lante
Ngada le tarbaen lupa
Muda madung solot di ate-ate

Si Taing :
U boto do parpordamu
Sintap ni sarisir tu rumput manis
U boto do parroa mu
Sintap ni bibir do baya obar na manis

Si Lian :
Eme baya di baboan
Na di suan marsada-sada
Na ancit baya le na agoan
Muda madung somal di ida mata

Dongdong baya so tar dongdongkon
Tubu dahan di bona bulu
Podom baya so tar podomkon
Ida-idaan di tompa muyu

Si Taing :
U boto do parpordamu
Sintap ni sarisir tu rumput manis
U boto do parroa mu
Sintap ni bibir do baya obar na manis

Si Lian :
Sugari bolas parincoran
Batu na dua di Sigalangan
Sugari bolas pangidoan
Angkan ita na dua do sadalanan

Muda na lindot hodong ni pahu
Gariang i manjadi napu
Muda na giot ho baya di au
Damang-dainang madung satuju

Si Taing :
Nada pahu baya na so lindot
Gariang i na tubu di lereng-lereng
Nada baya au na so giot
Damang-dainang indape mangalehen

Tentong ison dope pitulo
Tarambung-ambung lao mamolus
Ison dope ita antong marsuo
Torang sigat sidumadangari

Si Lian :
Abit culup abit marikin
Undung-undung lao mamolus
Mangido moop ale mangido isin
Ampot adong obar na lopus

Tangan do botohon
Ujung nai jari-jari
Ita patama do dokonon
Ujung nai ita pasari-sari

Topik-topik ni pinggan
Muhut-muhut ni adangan
Torkis kamu ale na tinggal
Salamat au na mardalanan

Muli ma au da anggi
Ari pe antong madung andostorang
Sarion da anggi na u pardokoni i

Si Taing :
Yabo angkang

==========================================
Ende-ende

Eme baya Ii baboan
Na di suan marsada-sada
Na ancit baya le na agoan
Muda madung somal di dida mata

U boto do ulungku
Na so tibalan ni kupia(h)
U boto do untungku
Na so top bagi tu dia

Indalu pangitean
Jambatan baya tu lumban lobu
U bolus baya amatean
Arani pangarsak ni na marosu

Landit ni na mandurung
Jolo sitanggis podom-podom
Ancit ni na malungun
Jolo tangis anso modom

Sordam ni jatulila
Ungut-ungut ni baginda kahar
Malungun au di na so nida
Nau tongos di pidong habang

Ulang tong sitata dirabian
Sitanggis diroba-roba
Martata baya di balian
Tangis di bagasan roa

Lambok ni bulung ni eme
Na lambok marduyun-duyun
Lambok lidung binege
I ma dalan markalalungun

Pisang siolot julu
Na u oban sian Aek Hapesong
Ngada baen harani mancit ulu
Boltok do na kosong

Tor Dolok Martimbang
I toru nai dalan Sibolga
Ulang be se mangkuling
Murmamale naron bitua

Anggo nian sugari le untung bagian
Angkon ia do donganku matobang
Ise sajo u suru manyapai
Na so ra do ia parmaen ni dainang

Ngada baya inang tarbaen suling
Hodong dulang tu siasari
Inda baya inang tarbaen mangkuling
Bujing on suangkon bulan mata ni ari

Di aek i pasang getek
I taruma i taha soban
I luar baya simbur menetek
Ise pe baya na so marlungun ni roa

Eme baya dibaboan
Na di suan marsada-sada
Na ancit baya na agoan
Muda madung somal di ida mata

Ngada baya tarbaen suling
Hodong dulang tu siasari
Ngada baya tarbaen magkuling
Ho suangkon bulan mata ni ari

Tondik-tondikan siadosanmu di toru on
Surduon tolong salendang tu toru on
Anso adong ulos simanare on
Na lomlom dia do giot mu i toru on

I tampul ayu sanduduk
U boto do na mumbang gotana
Marsarak ita pauduk-uduk
U boto dei na muba ro na

TANO HASORANGAN

by: Syahdan Taufiq. Juni 2007

Kehe au baya tu Pakantan
U ida na Gunung Kulabu
U baca ale turi-turian
Malungun au di kampungku

Horas tondi madingin
Pir tondi matogu
Taringot au baya tu Hutabaringin
I ma tano hasoranganku

Explore posts in the same categories: Seni & Budaya

25 Komentar pada “Turi-turian, Sitogol, Ungut-ungut dan Ende-ende”

  1. Fadhly Abadan Syakuro Nasution Says:

    Jambatan di Muara Mais
    Marsambung dua ditonga2
    Pikirkon dongan marabis2
    Ulang baen mardua satonga he…he….he….

    Ass WW bg Edi, sukses selalu

  2. edinasution Says:

    Panyiborangan tu Huta Dangka
    I toru nai aek batang gadis
    Anso dao ita sian mara
    Ulang sai tapatama obar na manis

    Muda marlao-lao tu Sibanggor Jae
    Ulang lupa ale marsilua unte manis
    Sigop do nian tu ita di ranto on tarbege
    Ayu di arangantaon muloi ma habis

    Sora ni imbok di potang ni ari
    Taru so dong be tarbege ale sannari
    I mada sada tando ni aranganta madung ronco
    Arani pargelduk ni Si Bisuk Na Oto

  3. Fadhly Abadan Syakuro Nasution Says:

    Marrambin tu Tadangka
    Manangkok tu Patialo
    Anso murmadao sian mara
    Mare rap hita dalankon panrentah Agamo

  4. edinasution Says:

    Bahat Lobe na mian di Purba Lamo
    Potang ari marlao-lao tu jae-julu
    Di itaon adat ombar do dohot ugamo
    So ulang kita pajala-jelu

  5. Fadhly Abadan Syakuro Nasution Says:

    Memang bahat lobe di Purbalamo
    Tai Umbahat do namarkupia
    Memang diitaon ombardo Adat dot Ugamo
    Tai sonnari mdg bahatando na cinta dunia

    Udang, lelan, soni tu sayur Tauco
    Gadison mai tu pasar Laru
    Ulang komu heran anggo Aranganta namaronco
    Harana porlu motor nabaru he.he.he

  6. edi nasution Says:

    Hatiha ompungta Willem Iskader manatap sian Adian Bania
    Jop basa boti sonang roha ni ibana mangida jeges ni banua on
    I mada dongan por roha ni ibana ita sude ringgas marsipoda
    So murmurak mada alak na oto di banua namartua on

    Taringot tu carito ni Si Sampuraga
    Karom sada huta arani oto ni sada jolma
    Muda si bisuk na oto leng ita parraja
    Nangkan ro mara na godang di jolonta

  7. Abdul Majid Nasution Says:

    Assalamu Alaikum..
    Salam kenal Uda

    Tagi doma ulala mambege-begenam,

    tarimo kasi


  8. Assalamualaikum, Angkang par onang onang saro Mandailing…
    Songon na sonang roha pabege begena
    ulang be ta lupa tu Mandailing
    arana sudaronta tolonganta

    Muda ditatap Tor Sihite
    Mamolus Aek Batang Gadis
    Ulang be ita painte
    Mandailing tai musti dibangun anso sai tangis

    Tano sere do sian najolo
    Ro ma halak marsiradu
    Sonnari madung malala
    Songon ilu na madabu

  9. edinasution Says:

    Wa’alaikum salam bayo Matondang:

    Inda ba le dongan saparrongitan na lupa ami tu koum-sisolkot
    Bangsontai na sun lolot na mangae di luat Mandailing
    Arani angoluan nami pe di son dompak na lobi ngot-ngot
    Sasataon ale baya inda unjung mangan torung dot uling-kuling

    Leng ngot-ngot do boto ate-ate dohot poning juo do ulungku
    Pabege-bege ungut-ungut arsak ni roa ni si panakik di toru ni batang apea an
    Murhancit muse roa niba matunguk-nguk matungik-ngik tarilu-ilu
    Paida-ida alak kita pajala-jelu leng na inda unjung saroa dot mardomu

    Na bahat dabole alak kita sannari, leng na marraja dope di ulu tot na
    Na mamikirkon diri na sandiri, palua nafsu na marsonang-sonang tu jae-julu
    Mangan manyogot alai le di Jakarta, dungi mangan arian muse di Singapura
    Potang ari sampe muse tu Hongkong, dung borngin ari modom di Katmandu


  10. ois ………baya tano na madung magar gar
    arana sabagian koum sisolkot mamikirkon so gabar
    gabar ma caku nia
    inda dipikir ia alak na bahat mangae

    angkon hita basbas sude i
    angkon marsada alak mandailing i
    na di ranto dohot na di di uta i
    kekuatan nanmarsada i

    mambaen kumpulan
    so adong ago go
    ulang merbas i baen angin
    malos ibaen alogo

    jaji do intelek birokrat
    sotik do na marakyat
    jadi do parsudagar
    sotik do manggolom adot pir

    tarsaiamajolo da angkang nasution
    sian bayo matondang, babere ni bayo nasuti…

    wasssalm….

  11. edi nasution Says:

    Olo dantong Bayo Tondang
    Songon i juo au Bayo Suti
    Arsak ni roanta i oban pidong na habang
    Inda na unjung lalu baya tu Portibi

    Sasaulak, get u lojong do tu ita an
    Salaos maroban oris dot lading
    Tai biama dakdanak na markalamotan
    Muda u tinggalkon naron maing-kaing


  12. habang amporik laryang-layang
    nasonggop tu tungko-tungko
    ringgasmaho abang sumbayang
    anso adong dalan mu tu surgo

  13. edinasution Says:

    Muda mangulangi ale ita tu Dolok Mompang
    Ulang lupa maroban tangguli dot lomang
    Sipaingot na so tarlupa on sian amang dot inang
    Ringgas kamu le sumbayang so nida ari na torang

  14. bayo hasibuan Says:

    Natagi mantong angkang mambaca tulisan ni angkang on.

  15. edinasution Says:

    Muda mangkusip tu Gunung Manaon
    Ulang lupa salendang baen ubat lungun
    Muda na tagi ita lala ende-ende basaon
    Adope rap ita pupu marpantun-pantun

  16. Asharuddin Nasution Says:

    Bulu sorik bulu barigit
    Ise na mandoik tando na urgit

  17. edinasution Says:

    Bulu soma bulu godang
    Ise na marmomo tando na urang tobang

  18. Mundzir Hanif Syam Harahap Says:

    Mardalanan tu topi tao
    Abope rimbus marintik-rintik
    Nada sarat mambaen sudena ummomo
    Mangido borkat tu na saotik

    Muda mardongan nada sarat mardongan
    Mardongan tu halak namalo Ugamo
    Aha do gunana na adong di tangan
    Anggo mata leng manyirik tu nadao

  19. edinasution Says:

    Muda mangulangi tu Portibi
    Mardalan kita le sian siambirang
    Pituah ni guru-guru mangaji
    Otik pe cukup do bahat bisa urang

  20. martua alexander tumanggor Says:

    salam kenal buat masyarakat mandailing.au tinggal di batam.tai orang tua di tantom.


  21. udak adong facebook ni udak…???

  22. Agus Sayuti Nst Says:

    Alhamdulillah bope inda tarbaca dope sudena tai madung marsyukur doon adong dope uti – utian nasongonon dialak doon naso mararti tai anggo diita do angodangan on gunana, semoga niat baik on dibalos Tuhantai dohot nadenggan.

    Wassalam


  23. ungut terkenal di dunia ked wetan 2000
    jana tukang jamlanggggggggg beli nya 1000


  24. Assalamu alaikum, nga bahatbe komentarda, “cukup puas” Tarimo kasih, Muchlis nasution.


Tinggalkan Balasan ke edinasution Batalkan balasan