Turi-turian, Sitogol, Ungut-ungut dan Ende-ende
MATA GURU ROA SISEAN
malos mali-mali i topi dalan laos tu roba
parjolo do au marsantabi di sipanangion sipambege na martua
laoskon jolo inang induri pamiari ni lapung dohot bota
on ma sada turi jamitahon bisuk dohot poda
sinondang ni bulan tula
alak manduda marsidua
tona ni ompunta
ompu na martua na marsahala
indu sarang ni piongot
i lambung nai sarang ni si martampua
tong ma dongan paingot-ingot
ulang lupa poda na lima
sarang ni si martampua
adop toru pintuna
tangihon ma so u patama
ulang be ita gabe lupa
tor simago-mago
adong talun adong robana
poda na parjolo
kon paias do rohanta
gaja pagaja-gaja
tardege anak ni landuk
alak naias rohana
inda jungada ia mageduk
taba ale ningku bulu soma
binaen ite di aek mais
alak naias roha
inda ia gabe majais
huta godang huta ni raja
na sukut tumbur suanan kantang
poda na padua
angkon na paias do pamatang
samon ari marandos potang
buat paragat manyandang taguk
alak naumias pamatang
dao ma nyae dao situhuk
mata guru
roa sisean
on mada pola na tolu
paias muse parabitonmu
poken di simangambat
aduan nai poken siabu
muda poda na paopat
ulang lupa paias bagasmu
habang ambaroba
na songgop tu rumpun singkoru
on mada poda lima
ingot paias pakaranganmu
i mada angka dongan angka simatobang
tumangi hita di poda on
poda na denggan binaen sonang
maroban tua di hangoluan
dung solpu poda na lima
saroa hita nian marrosu
sahata saoloan
sapangambe sapanaili
songon siala sampagul
rap tu ginjang rap tu toru
muda malamun saulak lalu
muda madabu rap margulu
dungi, ale dongan sipanangihon si pambege
ulang hita pamuda sayang luat mandailing on
luat na denggan luat na jogi
sumurung dao sian na leban
tano sere tano rura
na lumobi do tumbur ni tano na
na lumobi do tabo ni gulaenna
na lumobi lambok muse ingkayuna
ligi ma tu jae ligi ma tu julu
ombar balok ni bona bulu
bahat do luat nadung sambang
binaen majungkat di humaliang
muda na garang manyurkut arangan
mangurbat suan-suanan na marhasaya
aha dope dung songon i
muda marobus sialogo na gogo
inda adong be banir paronding-ondingan
muda mandonting arilas marsalimpot-pot
inda adong be parsilaungan
parasaran ni uwo dohot hatutu
parngayatan ni unggas na loja
parasaran ni loba na marhasaya
paradianan ni naloja tingon hauma
angke na lumobi gok do jaot na
bulung na tumpuk manjadi napu
ranggas na panggoki ni adangan laos muli
muda gumarang hita manabai
bahat ma mara nangkan ro
marsik ma simul-mulan ni batang gadis
maurbat ma urat paniopi ni tano
ampot ro nonat na so tarolat
marsitutu udan mandahoyu
mangamuk asak ni batang gadis
ro ma banjir na so ompangon
mangkagargar tobing duru ni saba
mangkatolbak dolok maroban mara
bege-bege ma ita dongan
nangkan ita mangae
na bahat ma luat na maronco
patunda ni tolbak pangayup ni aek
bahat jolma marsipurpuran
pahan-pahanan marmagoan
suan-suanan marrebatan
bahat muse sannari binatang sayang
na so marsala diparkancitan
gatal ni tangan ni si pamodil
pupu muse do ia madogil
muda tarsonggot au manyogot
ato potang na mangarimbus
inda jungada be tarbege so ra ni tumorus habong
tintin ijuk … sanga gok-gok sopo
i ma na so i pasari-sari
marpolutan unggas na so marsala
ampot rotap i saba
inda adong be amporik mamomaina
boti muse di hos ni ari
madung langlangan si panangi
sora ni kak na matukak-kak sora ni onggang dogang-dogang
i do na solpu tanda ni ari na dung kotu
songon i muse di batang gadis
na bahat ma ihan na abis
mago incor mago abaro
boti siating dohot baung
i ma da baya dongan
rap ta pamanati antusan ni turi
olong roanta di humaliang
anso ulang hita markoti
muda pe jago humaling
tong do hita parlaboonsa
muda humolip hita incogot
so adong ingoton ni paompunta
ma horas hita nian sai tumorkis
pantun hangoluan
silang sae suada mara
saur matua bulung
manduda mamiari
painte samon sidumadang ari
sai ma jolo hata ni turi
gabe andigan hita ulai
pir tondi madingin
sai horas tondi matogu
horas … !!!
(Djasinaloan, 20 Desember 2000)
Catatan:
Orang Mandailing yang membuat teks turi-turian Mata Guru Roa Sisean ini adalah Drs. Akhmad Bahsan Parinduri dengan memakai nama samaran Djasinaloan, beliau meraih sarjana sastra Bahasa Indonesia dari Fakultas Sastra USU Medan. Teks turi-turian ini dibuat dalam rangka pelaksanaan PARGALANGGANGAN NI UNING-UNINGAN MANDAILING DAN RITUS PATURUN SIBASO pada tanggal 31 Desember 2000 di Kotanopan, Mandailing Julu, dengan tema: Pelestarian Keanekaragaman Hayati dan Pemanfaatannya yang Berkelanjutan. Kegiatan seni dan budaya Mandailing ini diselenggarakan oleh Yayasan Bindu Matogu dan Yayasan Pengkajian Budaya Mandailing (YAPEBUMA) dan terlaksana dengan baik berkat bantuan Yayasan KEHATI, Pemkab Madina, para seniman tradisional dan masyarakat Mandailing pada umumnya.
LIRIK ENDE-ENDE
by: Edi nasution
Aek batang gadis ta on da baya
Dapot taon le aekna murmarsik
Muda ro baya udan santongkin
Bulus magodang boti lotok le dongan
Tor dolok Siojo
I lombang nai da baya Ranggasoli
U dok do di ho ale dongan na jolo
So ulang ro mara rap ita jago arangan tai
Pisang Siolot julu le dongan
Na tubu ale di Saba Dolok
Sai lolot baya ita mangolu da dongan
Leng ra dope ita i paoto-oto alak
Poken siri-siri di potang ni ari
Habang baya tu jae-julu jeges tarida
Muloi sannari ale santak tu pudi ni ari
Rap rim ma ita sude paturena
Sian Laru le tu Tambangan
Batang Gadis melduk-elduk bahat muse lubuk na
Untung ma baya adong Lubuk Rarangan
Garing dohor mera leng sonang angoluanna
Parsuling ni Jatulila
Mariot-iot boti lingon-lingon tarbege
Pupu do nian ita marsapa-sapa
Kiong dohot baro-baro tudia kehe
Sipaingot ni ompunta le dongan
Dompak mangaroba ale dina markauma
Muda ingul dohot bania i tabahan
Ulang lupa i suanan gontina
Tombang Bustak, 10 Desember 2000
LIRIK ENDE SITOGOL
by: Parlagutan Nasution
From: Pastap Julu, Kotanopan
Mangguris so tarpadaek le
Suratan bagian baya
Sonang i son baya ita marbaris ningku da
Ulang ita buat ayu di ujung ni aek
Sanga tong do ro baya tolbak dohot banjir bagian da baya
Ancit ni na mandurung jo
Na sora nian mian marangan-angan
pukul sapulu au baya ando mangan
Muda di ho do dai inang manggadis
Inte do toke baya parutangan bagian baya
Mandailing Kotanopan alale
Na so unjung na dangol baya
Madabu ampang sitare-tare ningku da
On pe madung ro baya parkancitan
mananggung badan simanare da baya
Pasar Kotanopan, 31 Desember 2000
LIRIK ENDE UNGUT-UNGUT
by: Parlagutan Nasution
u tampul ale uar-kuar
mambaen tungkot panjolung tanaon
ulang ale baya ita padiar-diar
i ganggu alak baya aranganta
u tampul ale uar-kuar
pantak-pantak baya di tonga saba
ulang ale baya ita padiar-diar
sanga tong marsik aek ni saba
pantak-pantak baya di tonga saba
pala i oban pade ambaen soban
muda na marsik ale aek ni saba
pasti nangkan susut baya pandapotan
poken ale di kotanopan
adong poken baya di simangambat
muda peto ale madung susut pandapotan
nangkan na ita do na malarat
ENDE-ENDE NI NA MANGKUSIP
Pengumpul: Edi Nasution
Mangkusip:
Si Lian
Mangkuling baya gordang sambilan
Mangalus muse gordang salapan
Mangkuling au sian balian
Alusi amu ma nian sian bagasan
Saling mada on so suling
Sulingkon bulu tolang
Mangkuling ma ho le
Ari on ma get andostorang
Ole sinuan boyu ni dainang
Marbalik ma ho le tu siamun
Markosing ko tu siambirang
Maroma na pogos on di tonga parik on
Anak ni na so dong markolong ni roa on
On ma golap ni ari baya
I balikkon tangan pe so tarida
Taru nai tuntunkon ma ro tu son
Taru so ra be amu mangalusi sa be tile
Ale anggi i bege ho dehe ningku
Alahle
Alahle na sangat ma amu tile
Taru so dong ma di amu sifat kasian
Salingkon batu i tektek mangkuling
Apalagi ma sada-sada manusia
Oih dantong
Biama antong u dokon baya tile
Angke madung songon i suratan ni bagian
Tu dia pe i padonok
Na so ra be amu mangalusi sa be
Alahle
Indalu pengitean
Jambatan baya tu Lumban Lobu
U bolus baya amatean
Arani pangarsak ni na ma rosu
On mada por ni roa tu tu amu on da
Mangkuling ko ta ru so ra be
Alahle
Si Taing :
Ise do amu langa ?
Aso do mangarsak sajo amu di au ?
Si Lian :
Au on mada manuk tinggiran
Manyogot so tarpatuduk
Potang ari so tarpadaek
Mate-mate i pogaskon dongan na songoni
Na suongkon danon ni bulu
Tu aek so dipangan gulaen
Tu darat so ra tubu
Madabu so dong topotan
Ngada baya tarpasungka
Ponggol-ponggol ni papan lante
Ngada le tarbaen lupa
Muda madung solot di ate-ate
Si Taing :
U boto do parpordamu
Sintap ni sarisir tu rumput manis
U boto do parroa mu
Sintap ni bibir do baya obar na manis
Si Lian :
Eme baya di baboan
Na di suan marsada-sada
Na ancit baya le na agoan
Muda madung somal di ida mata
Dongdong baya so tar dongdongkon
Tubu dahan di bona bulu
Podom baya so tar podomkon
Ida-idaan di tompa muyu
Si Taing :
U boto do parpordamu
Sintap ni sarisir tu rumput manis
U boto do parroa mu
Sintap ni bibir do baya obar na manis
Si Lian :
Sugari bolas parincoran
Batu na dua di Sigalangan
Sugari bolas pangidoan
Angkan ita na dua do sadalanan
Muda na lindot hodong ni pahu
Gariang i manjadi napu
Muda na giot ho baya di au
Damang-dainang madung satuju
Si Taing :
Nada pahu baya na so lindot
Gariang i na tubu di lereng-lereng
Nada baya au na so giot
Damang-dainang indape mangalehen
Tentong ison dope pitulo
Tarambung-ambung lao mamolus
Ison dope ita antong marsuo
Torang sigat sidumadangari
Si Lian :
Abit culup abit marikin
Undung-undung lao mamolus
Mangido moop ale mangido isin
Ampot adong obar na lopus
Tangan do botohon
Ujung nai jari-jari
Ita patama do dokonon
Ujung nai ita pasari-sari
Topik-topik ni pinggan
Muhut-muhut ni adangan
Torkis kamu ale na tinggal
Salamat au na mardalanan
Muli ma au da anggi
Ari pe antong madung andostorang
Sarion da anggi na u pardokoni i
Si Taing :
Yabo angkang
==========================================
Ende-ende
Eme baya Ii baboan
Na di suan marsada-sada
Na ancit baya le na agoan
Muda madung somal di dida mata
U boto do ulungku
Na so tibalan ni kupia(h)
U boto do untungku
Na so top bagi tu dia
Indalu pangitean
Jambatan baya tu lumban lobu
U bolus baya amatean
Arani pangarsak ni na marosu
Landit ni na mandurung
Jolo sitanggis podom-podom
Ancit ni na malungun
Jolo tangis anso modom
Sordam ni jatulila
Ungut-ungut ni baginda kahar
Malungun au di na so nida
Nau tongos di pidong habang
Ulang tong sitata dirabian
Sitanggis diroba-roba
Martata baya di balian
Tangis di bagasan roa
Lambok ni bulung ni eme
Na lambok marduyun-duyun
Lambok lidung binege
I ma dalan markalalungun
Pisang siolot julu
Na u oban sian Aek Hapesong
Ngada baen harani mancit ulu
Boltok do na kosong
Tor Dolok Martimbang
I toru nai dalan Sibolga
Ulang be se mangkuling
Murmamale naron bitua
Anggo nian sugari le untung bagian
Angkon ia do donganku matobang
Ise sajo u suru manyapai
Na so ra do ia parmaen ni dainang
Ngada baya inang tarbaen suling
Hodong dulang tu siasari
Inda baya inang tarbaen mangkuling
Bujing on suangkon bulan mata ni ari
Di aek i pasang getek
I taruma i taha soban
I luar baya simbur menetek
Ise pe baya na so marlungun ni roa
Eme baya dibaboan
Na di suan marsada-sada
Na ancit baya na agoan
Muda madung somal di ida mata
Ngada baya tarbaen suling
Hodong dulang tu siasari
Ngada baya tarbaen magkuling
Ho suangkon bulan mata ni ari
Tondik-tondikan siadosanmu di toru on
Surduon tolong salendang tu toru on
Anso adong ulos simanare on
Na lomlom dia do giot mu i toru on
I tampul ayu sanduduk
U boto do na mumbang gotana
Marsarak ita pauduk-uduk
U boto dei na muba ro na
TANO HASORANGAN
by: Syahdan Taufiq. Juni 2007
Kehe au baya tu Pakantan
U ida na Gunung Kulabu
U baca ale turi-turian
Malungun au di kampungku
Horas tondi madingin
Pir tondi matogu
Taringot au baya tu Hutabaringin
I ma tano hasoranganku
Desember 6, 2007 pada 8:36 am
Jambatan di Muara Mais
Marsambung dua ditonga2
Pikirkon dongan marabis2
Ulang baen mardua satonga he…he….he….
Ass WW bg Edi, sukses selalu
Desember 6, 2007 pada 9:12 am
Panyiborangan tu Huta Dangka
I toru nai aek batang gadis
Anso dao ita sian mara
Ulang sai tapatama obar na manis
Muda marlao-lao tu Sibanggor Jae
Ulang lupa ale marsilua unte manis
Sigop do nian tu ita di ranto on tarbege
Ayu di arangantaon muloi ma habis
Sora ni imbok di potang ni ari
Taru so dong be tarbege ale sannari
I mada sada tando ni aranganta madung ronco
Arani pargelduk ni Si Bisuk Na Oto
Desember 6, 2007 pada 9:36 am
Marrambin tu Tadangka
Manangkok tu Patialo
Anso murmadao sian mara
Mare rap hita dalankon panrentah Agamo
Desember 6, 2007 pada 10:10 am
Bahat Lobe na mian di Purba Lamo
Potang ari marlao-lao tu jae-julu
Di itaon adat ombar do dohot ugamo
So ulang kita pajala-jelu
Desember 10, 2007 pada 2:43 pm
Memang bahat lobe di Purbalamo
Tai Umbahat do namarkupia
Memang diitaon ombardo Adat dot Ugamo
Tai sonnari mdg bahatando na cinta dunia
Udang, lelan, soni tu sayur Tauco
Gadison mai tu pasar Laru
Ulang komu heran anggo Aranganta namaronco
Harana porlu motor nabaru he.he.he
Desember 11, 2007 pada 1:32 am
Hatiha ompungta Willem Iskader manatap sian Adian Bania
Jop basa boti sonang roha ni ibana mangida jeges ni banua on
I mada dongan por roha ni ibana ita sude ringgas marsipoda
So murmurak mada alak na oto di banua namartua on
Taringot tu carito ni Si Sampuraga
Karom sada huta arani oto ni sada jolma
Muda si bisuk na oto leng ita parraja
Nangkan ro mara na godang di jolonta
Februari 1, 2008 pada 2:09 pm
Assalamu Alaikum..
Salam kenal Uda
Tagi doma ulala mambege-begenam,
tarimo kasi
Februari 25, 2008 pada 5:30 am
Assalamualaikum, Angkang par onang onang saro Mandailing…
Songon na sonang roha pabege begena
ulang be ta lupa tu Mandailing
arana sudaronta tolonganta
Muda ditatap Tor Sihite
Mamolus Aek Batang Gadis
Ulang be ita painte
Mandailing tai musti dibangun anso sai tangis
Tano sere do sian najolo
Ro ma halak marsiradu
Sonnari madung malala
Songon ilu na madabu
Februari 25, 2008 pada 6:27 am
Wa’alaikum salam bayo Matondang:
Inda ba le dongan saparrongitan na lupa ami tu koum-sisolkot
Bangsontai na sun lolot na mangae di luat Mandailing
Arani angoluan nami pe di son dompak na lobi ngot-ngot
Sasataon ale baya inda unjung mangan torung dot uling-kuling
Leng ngot-ngot do boto ate-ate dohot poning juo do ulungku
Pabege-bege ungut-ungut arsak ni roa ni si panakik di toru ni batang apea an
Murhancit muse roa niba matunguk-nguk matungik-ngik tarilu-ilu
Paida-ida alak kita pajala-jelu leng na inda unjung saroa dot mardomu
Na bahat dabole alak kita sannari, leng na marraja dope di ulu tot na
Na mamikirkon diri na sandiri, palua nafsu na marsonang-sonang tu jae-julu
Mangan manyogot alai le di Jakarta, dungi mangan arian muse di Singapura
Potang ari sampe muse tu Hongkong, dung borngin ari modom di Katmandu
Februari 27, 2008 pada 10:40 am
ois ………baya tano na madung magar gar
arana sabagian koum sisolkot mamikirkon so gabar
gabar ma caku nia
inda dipikir ia alak na bahat mangae
angkon hita basbas sude i
angkon marsada alak mandailing i
na di ranto dohot na di di uta i
kekuatan nanmarsada i
mambaen kumpulan
so adong ago go
ulang merbas i baen angin
malos ibaen alogo
jaji do intelek birokrat
sotik do na marakyat
jadi do parsudagar
sotik do manggolom adot pir
tarsaiamajolo da angkang nasution
sian bayo matondang, babere ni bayo nasuti…
wasssalm….
Februari 27, 2008 pada 11:30 am
Olo dantong Bayo Tondang
Songon i juo au Bayo Suti
Arsak ni roanta i oban pidong na habang
Inda na unjung lalu baya tu Portibi
Sasaulak, get u lojong do tu ita an
Salaos maroban oris dot lading
Tai biama dakdanak na markalamotan
Muda u tinggalkon naron maing-kaing
Juni 19, 2008 pada 3:44 am
habang amporik laryang-layang
nasonggop tu tungko-tungko
ringgasmaho abang sumbayang
anso adong dalan mu tu surgo
Juni 20, 2008 pada 1:48 am
Muda mangulangi ale ita tu Dolok Mompang
Ulang lupa maroban tangguli dot lomang
Sipaingot na so tarlupa on sian amang dot inang
Ringgas kamu le sumbayang so nida ari na torang
Juli 21, 2008 pada 5:20 pm
Natagi mantong angkang mambaca tulisan ni angkang on.
Juli 22, 2008 pada 3:43 am
Muda mangkusip tu Gunung Manaon
Ulang lupa salendang baen ubat lungun
Muda na tagi ita lala ende-ende basaon
Adope rap ita pupu marpantun-pantun
Desember 15, 2008 pada 5:46 pm
Bulu sorik bulu barigit
Ise na mandoik tando na urgit
Desember 15, 2008 pada 11:57 pm
Bulu soma bulu godang
Ise na marmomo tando na urang tobang
Januari 7, 2009 pada 6:56 am
Mardalanan tu topi tao
Abope rimbus marintik-rintik
Nada sarat mambaen sudena ummomo
Mangido borkat tu na saotik
Muda mardongan nada sarat mardongan
Mardongan tu halak namalo Ugamo
Aha do gunana na adong di tangan
Anggo mata leng manyirik tu nadao
Januari 8, 2009 pada 12:14 am
Muda mangulangi tu Portibi
Mardalan kita le sian siambirang
Pituah ni guru-guru mangaji
Otik pe cukup do bahat bisa urang
Maret 23, 2010 pada 5:26 am
salam kenal buat masyarakat mandailing.au tinggal di batam.tai orang tua di tantom.
September 28, 2010 pada 8:39 am
udak adong facebook ni udak…???
September 28, 2010 pada 9:52 am
adong, ison bo amang:
http://www.facebook.com/profile.php?id=1551780422
April 13, 2011 pada 4:41 am
Alhamdulillah bope inda tarbaca dope sudena tai madung marsyukur doon adong dope uti – utian nasongonon dialak doon naso mararti tai anggo diita do angodangan on gunana, semoga niat baik on dibalos Tuhantai dohot nadenggan.
Wassalam
Maret 10, 2013 pada 1:29 am
ungut terkenal di dunia ked wetan 2000
jana tukang jamlanggggggggg beli nya 1000
Oktober 31, 2013 pada 4:34 pm
Assalamu alaikum, nga bahatbe komentarda, “cukup puas” Tarimo kasih, Muchlis nasution.